OSMANLI’DA ÜRETİM TARZI

  Roma İmparatorluğu  MÖ476 yılında Cermenler tarafından yıkılmış,imparatorluğun Doğu’sunda ise Bizans( Doğu Roma) adı altında varlığını 1453 yılına kadar sürdürmüştür. Batı’da Roma İmparatorluğu’nun yıkılışı, ortaçağ’da üretim aracı olan toprakta,özel mülkiyetin önünü açmış bu ise feodalizmi  ve aristokrasinin (soylu) oluşumunu getirmişti. Batı’daki ortaya çıkan feodal üretim tarzın da Senyör,  toprağın ve Serf’in ( toprakta çalışan) de sahibiydi. Feodal üretim biçimi  Burjuvazinin tarih sahnesine  çıkışını getirmiş bunun sonunda da 1688’de İngiliz ve  1789’da  Fransız Devrim’leri gerçekleşmişti. Başka bir söylemle Batı’da feodalizm , Kapitalist üretim tarzının ortaya çıkışına zemin hazırlamıştı.        

  Osmanlı’da üretim tarzının ne olduğu; Türkiye’de 1960-80 yılları arasında yoğun tartışmalara neden olmuştu. Sencer Divitçioğlu(Akademisyen) ,İdris küçükömer(Akademisyen) ,Kemal Tahir (Edebiyatçı)ve Selahattin Hilav ( Felsefeci) Osmanlı’da üretim tarzının ATÜT(Asya Tipi Üretim Tarzı. Bu üretim tarzında toprakta özel mülkiyet yok.  Dolaysıylada Osmanlı’da üretici sınıf olan Reaya’nın Batı’daki Serf gibi köle olmadığını ileri sürüldü) olduğu tezini savundular. MDD(Milli Demokratik Devrim) yana olan Mihri Belli , Yön ve Devrim Dergilerini çıkaran Doğan Avcıoğlu ve Oğuz Oyan gibi başka isimlerde Osmanlı’daki üretim tarzının Feodal olduğunu ileri sürdüler. ATÜT’dan yana olan Kemal Tahir yazdığı romanlarda bu tezi işledi. (Kerim Devlet, Devlet Ana…) Kemal Tahir’in ATÜT’den yana düşünceleri  onu Kemalist Modernleşme karşıtlığına ve Osmanlı savunculuğuna kadar sürükledi. Bizans’’daki  toprak yapısı ( Tımar Sistemi) ve bir çok kurum aynen Osmanlı’ya geçmişti. Örneğin dinin devlet denetiminde olması Osmanlı’ya Bizans’tan geçmişti. Osmanlı’da Tımar Sitemi,  tüm toprakların mülkiyetinin devlete ait olması anlamına gelmemektedir. Örneğin fethedilen toprakların fethide başarı gösterenlere verilmesi…  Ayrıca Malikhanelerin olması cılız da olsa toprakta özel mülkiyetin olmasını gösterir.  Osmanlı’da topraklarının büyük kısmı Miri idi. Yani devlete ait. Bu yapı her zaman baskın ve belirleyici oldu. Bundan dolayı da Kapitalist Üretim Tarzı ortaya çıkamadı ya da çok geç ortaya çıktı.                                Ezcümle;Osmanlı’daki üretim tarzı ATÜT değildi. Osmanlı’da üretim tarzı,İlkel bir Feodalizm idi. Bundan dolayı Osmanlı’da Kapitalist ilişkiler ortaya çıkamadı ya da geç ortaya çıktı. Osmanlı İmparatorluğu; topraktaki bu mülkiyet yapısından dolayı… ilkel bir feodalizmden yarı sömürge İmparatorluğa sürüklendi!